Büyük Bulgar Han'ı: Krum Han

 

KRUM HAN

Babası da büyük bir adam olan Krum Han, Avrupalıların ifadesiyle “Türklerin Korkunç Han’ı” tahtta çıkış yılını henüz kararlaştırılmadığı için şuan söylememekteyiz.* Krum adının orijinal şekli Kurum veya Korum idi. Anlamı “Dağ çöküşü, yıkıntı”dır. 9.Yüzyılın yasa çıkarcısı, hukuka saygılı, kudretli, cesur bir asker olduğu kadar, akıllı bir siyaset adamı ve deneyimli bir hükümdardır. Babasının savunma politikasını terk ederek Bizans’a karşı saldırı politikası izlemiştir. Bulgar’lara en parlak dönemlerini yaşatmıştır ve yine onun devrinde Bulgar Hanlığının sınırları genişlemiştir. Tisza nehri civarındaki Avar topluluklarını da hâkimiyeti altına almıştır. Kısa ve söylenceye dayanan bilgilere göre, hırsızlığa, yalancılığa ve iftiraya dilenmeye karşı ağır cezâlar ilk defa hukuksal ilkelerin derlenmesiyle ilk bulgar yasaları oluşturulmuş ve yasa sarhoşluğa karşı tüm üzüm kütüklerinin yok edilmesi cezâsı ilk Krum Han devrinde yasalaştırılmıştır ve Türk geleneklerine özen gösteren bir hükümdardır. 802’de tahta çıkmıştır. 803’ten 814’e kadar hüküm sürmüştür. Krum Han zamanın da Bulgar Hanlığı en geniş sınırına ulaşmıştır. Oğlu Omurtag Han’da Bulgar Hanlığına altın çağını yaşatmıştır ve bir Türk devleti olan Avar kağanlığına son veren bir hükümdardır.

NİKEPHOROS’UN SEFERİ

Krum Han, Avar İmparatorluğunun yok edilişine Şarlman ile birlikte katılmış ve Karpat-Havzası’nın bütün güneydoğu kısmını Bulgar egemenliği altına sokmuştur. Bulgar baskısına karşı I.Nikephoros(Nikeforos), Trakya sınırına birliklerini nakletmiştir. Bu harekete karşı, Krum Han’ın baskısı sonucunda dağılmıştır. (Kafesoğluna göre, 809)  

Bizans İmparatoru Frankların yıktığı Avar toprakları hâkimiyeti altına almak isteyip koloniler korumak amacı ile 811 ilkbaharında büyük bir ordu ile Krum’un barış teklifine aldırmadan balkanlara ve Bulgarlara karşı sefere çıktı ve Pliska’yı ele geçirip yaktı ve yıktı. Bulgar başşehrini ve Han’ın Sarayını yaktırdı.

Adamlarıyla dağlık bölgeye kaçmış olan Bulgar hanını takip etti. Ancak Bizans Ordusu Balkan dağlarından geçerken bir geçitte Bulgarlar’ın tuzağına düşünce, İmparator Nikephoros kanlı serüven hayattıyla ödedi ve Krum Han aynı atası Mete Han ve Bumın Han gibi, Nikephoros’un kafatâsından gümüş kaplı şarap kadehi yaptırıp boyların huzurunda içkisini bu kadehten içmiş ve içki ikrâmın da bulunmuştur. (26 Temmuz 811) Ve Bizans için önem arzeden Sofyayı da kaybetmişlerdir ve ilk defa bir Bizans imparatoru düşman elinde can veriyordu.

İSTANBUL ZAPTI

Krum Han dehşet içindeki İstanbul zapetmek için Trakya’dan yola çıkmış ve İstanbul surlarına dayanmıştır. İmparator II.Mikhael kalabalık bir ordu ile Bulgarlar  üzerine yürüyen Yeni İmparator’u II.Mikhael askerî disiplinsizliği ve zayıflığı yüzünden Edirne’den geri dönmüştür ve Krum Han’ın Bizans ordusunu mağlûp etmiştir. V. Léon Krum Han’ı barış görüşmesine davet etti fakat Krum Han âdeta Bizans’ı ortadan kaldıracak duruma gelmişti ve “altın mızrağını yaldızlı kapu’ya asmaya” ant içti. Bu kutsal şehrin altın kapısına mızrağını atarak saplamıştı. Sofya’yı, Niş ve Belgraf kalelerini işgâl etti. Sevkiyat ve Ticaret yolunu kontrolüne aldı. Filibe’den Edirneye ulaştı. Scriptor Incertus’un Krum Han’ın İstanbul kuşatmasında ki ordusun da Avarların varlığından söz etmektedir. Şehri kuşatma altında tuttu. Sayıca üstün olan Bizans ordusunu mağlûp etti. 814 baharı Aynı atası Atillâ gibi ölüm şekli benziyordu ansızın ağızından ve burnundan kan boşanmıştı. Bulgar orduları kuşatmayı kaldırarak çekildiler. (13 Nisan 814)

NOTLAR:

(*) Bazı kaynaklara göre, Geza Feher’e göre 804? İbrahim Kafesoğlu’na göre 803? Ayşe Kayapınar’a göre 802?